Artikelindex
Pagina 1 van 3
Aanwijzingen voor de uitspraak
gebaseerd op de voor het Dayton Philharmonic Chorus door Hank Dalman ontwikkelde Pronunciation Guide
Algemene opmerkingen over de uitspraak
In de Carmina Burana worden overwegend twee talen gebruikt:
- Middeleeuws, schools/poëtisch Latijn: dichtbij het kerk-Latijn, niet Italiaans, maar een beetje Germaans.
- Middel Hoog Duits: gelijk aan Modern Hoog Duits, met enkele opmerkelijke verschillen.
Latijnse uitspraak
Latijnse uitspraakregels voor de Carmina Burana:
- Klinkers zijn dezelfde 5 zuivere klinkers als in het moderne kerk-Latijn:
a = "aa" e = "ee" i = "ie" o = "oo" u = "oe" - Wanneer de "y" wordt gebruikt als een klinker in een Latijns woord "Germanizeren" we door hem te laten klinken als de umlaut "u" (ü), d.w.z. ronde lippen als "oe", maar zeg "ie".
- Consonanten oftewel medeklinkers vormen ons grootste probleem. De meeste zijn het zelfde als in het kerk-Latijn, dat dichter bij het poëtische middeleeuwse dan het schoolse Latijn ligt. Opvallende regels, uitzonderingen en voorbeelden m.b.t. consonanten in alfabetische volgorde:
| Medeklinker of consonant | Nederlandstalige equivalent | Voorbeelden |
| c | gewoonlijk "k" | mecum = mee-koem Hecubam = hee-koe-bam (zie opmerking bij 'h') calvata = kal-vaa-taa (zie opmerking bij 'v') capillata = kaa-pie-laa-taa Cupidinis = koe-pie-die-nies amicus = aa -mie-koes |
| ce, ci, gevolgd door een klinker | ts | crescis = kres-tsies aciem = aa-tsie-em glaciem = glaa-tsie-em ocellis = oo-tse-lies vertice = ver-tie-tsee facies = faa-tsie-es principatur = prien-tsie-paa-toer dulci = doel-tsie celebratur = tsee-lee-braa-toer cetus = tsee-toes reducit = ree-doe-tsiet cedant =tsee-dant recedit = ree-tsee-diet liquescit = lie-kwes-tsiet cetera = tsee-tee-raa lascivit = las-tsie-viet dulcedinis = doel-tsee-die-nies pincerna =pien-tseer-naa ancilla =an-tsie-laa centum = tsen-toem sexcente = seks-tsen-tee circa = tsier-kaa lucent = loe-tsent cellula =tse-loe-laa coniunctio = kon-joen-tsie-oo suscrescente = soes-krè-tsen-tee lacertis = laa-tser-ties facias = faa-tsie-as species = spee-tsie-es patiens = paa-tsie-ens simplicitas = siem-plie-tsie-tas domicella = doo-mie-tse-laa |
| cc | ts | ecce = è-tsee saccis = saa-tsies |
| ch | bijna gutturaal, als in het modern Duitse "ich" | michi = mie-chie chorus = cho-roes Baccho = ba-choo |
| cy | tsü | Cytharizat = tsü-taa-rie-dzat Cypridis = tsü-prie-dies |
| g | als in het Engelse 'get' en het Franse garçon | egestatem=ee-gè-staa-tem angaria = an-gaa-rie-aa plangite = plan-gie-tee plango = plan-goo legitur = lee-gie-toer reginam = ree-gie-nam virginum -vier-gie-noem fugit = foe-giet sugit = soe-giet niger = nie-ger agatur = aa-gaa-toer rege = ree-ge lege = lee-ge piger = pie-ger vagus = vaa-goes magus = maa-goes gentes = gen-tes virgines = vier-gie-nes virginali = vier-gie-naa-lie gemma = gè-maa generosa = gee-nee-roo-zaa |
| h (beginletter) | licht uitgesproken, als in het moderne Latijn | Hecubam = hee-koe-bam hiemalis = hie-je-maa-lies Hyemis = hü-jee-mies hinc = hienk humus = hoe-moes hoc =hok hac = hak hec = hek hera = hee-raa herus = hee-roes hyrca = hür-kaa Helena = hee-lee-naa |
| i voor een andere klinker | j |
iam = jam |
| qu | kw, als in het Nederlands | quis-quid = kwies-kwied antiquus = an-tie-kwoes |
| enkele s tussen klinkers | z | fusus = foe-zoes risum = rie-zoem misera = mie-zi-raa presul = pree-zoel Rosa = roo-zaa formosissima = for-moo-zie-sie-maa pretiosa = pree-tsie-oo-zaa gloriosa = glo-rie-oo-zaa generosa = gee-ni-roo-zaa |
| enkele s op het eind | s | nobilis = noo-bie-lies |
| ss tussen klinkers | s | promissio = proo-mie-sie-oo formosissima = for-moo-zie-sie-maa |
| sc gevolgd door een klinker | ts | sceleris = tsee-li-ries |
| th | t | Cytharizat = tsü-taa-rie-dzat |
| ti tussen klinkers | tsie | sevitia = see-vie-tsie-aa septies = sep-tsie-es militibus = mie-lie-tsie-boes octies = ok-tsie-es penitentibus = pee-nie-ten-tsie-boes agentibus -aa-gen-tsie-boes pretiosa = pree-tsie-oo-zaa |
| v | v als in het Nederlands | volubilis = voo-loe-bie-lies vana = vaa-naa veluta = vee-loe-taa virtutis = vier-toe-ties verum = vi-roem vertice = ver-tie-tsee calvata = kal-vaa-taa veni = vee-nie ave = aa-vee Venus = vee-noes |
| w (beginletter) | geleend uit het oud Duits, dus w als in het Nederlands | Wafna = waf-naa |
| x | kx, met een scherpe, hoge s | sexies = sè-ksie-es |
| z (beginletter) | dz |
Zephyrus = dzee-fü-roes |
-
De wereldlijke liederen van Benediktbeuern< Vorige
-
De teksten van de Carmina BuranaVolgende >
![Fortuna - Hans Sebald Beham [CC BY 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by/4.0)], via Wikimedia Commons](/images/afbeeldingen/Fortuna_crop.jpg "Fortuna - Hans Sebald Beham [CC BY 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by/4.0)], via Wikimedia Commons")
